6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan depremler, sivil toplumun ve yerel yönetimlerin afetlere karşı dirençlilik ve etkin müdahale konularındaki yaşamsal rolünü bir kez daha gözler önüne sermiştir. Türkiye’nin deprem gerçeği biliniyor olmasına rağmen kamu kurumlarının eksik aldığı önlemler, hazırlıksızlık ve koordinasyonsuzluk sebebiyle oluşan boşluklar, sivil toplum tarafından kapatılmaya çalışılmıştır.

Bizler, Depremi yalnızca akut bir kriz anı olarak değil, yapısal ve süreklilik arz eden bir güvenlik, planlama ve hak alanı olarak görerek; Ankara’da düzenlediğimiz “Afete Dirençli Kentler ve Sivil Toplum Çalıştayı” ile süreci derinleştirerek tamamladık. Bu çalıştayda sivil toplum örgütleri olarak afete dirençli kentlerin oluşturulması için atılması gereken adımları, afet öncesinde ve sonrasında geliştirilmesi gereken iş birliklerini ve sivil toplumun bu alandaki rolünü tartıştık.

Temel Talepler

1. Siyasi Şeffaflık Yasası’nın çıkarılması için sivil toplum katılımlı çalıştaylar yapılmalı.

2. Afet stratejik planlarının hazırlanması ve uygulanması süreçleri liyakate dayalı ve hesap verebilir olmalı.

3. Afetlerle ilgili kamu-STK işbirliği mevzuatları ve şeffaf kısa/orta/uzun vadeli eylem planları oluşturulmalı.

4. Afetlerde Yerel Eşitlik Eylem Planları sivil toplum katılımıyla yapılmalı, izleme raporları yaygınlaştırılmalı.

5. Belediyelerde afet alanında çalışan müdürlüklerde sivil toplum katılımı için düzenli mekanizmalar kurulmalı.

6. Belediyelerde sivil toplum masaları oluşturulmalı.

7. Belediye meclislerinde STK’ların temsili ve katılımı kurumsallaştırılmalı.

8. Ulusal Afet ve Deprem Konseyi, STK katılımıyla etkinleştirilmelidir.

9. Mahalle düzeyinde arama-kurtarma ekipleri kurulmalı ve güçlendirilmelidir.

10. Personel ve gönüllüler afetlere yönelik eğitilmelidir.

11. Toplanma alanlarının belirlenmesinde STK’larla koordinasyon kurulmalıdır.

12. Engelli öznelerin liderliğinde dayanışma rehberleri ve strateji belgeleri hazırlanmalı.

13. Olası İstanbul depremi için, komşu illerde koordineli arama-kurtarma planlaması yapılmalı.

14. Afete dirençli kent gıda stratejileri geliştirilmeli; gıda bankacılığı sistemleri hayata geçirilmelidir.

15. Yerel yönetim-STK akreditasyon algoritması tasarlanmalı ve yasalaştırılmalı.

16. Kadınlar için deprem bölgelerinde yeni sığınma evleri açılmalı.

17. Afet sonrasında barolarla işbirliği mekanizmaları kurulmalı.

18. Kadın ve çocuk haklarını korumaya yönelik yargı mekanizmaları etkinleştirilmelidir.

19. Toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme gibi dirençlilik kriterleri uygulanmalı.

20. Gençlik merkezlerinde afet eğitimleri verilerek katılım teşvik edilmeli, afet çalışanları desteklenmelidir.

21. Temel ihtiyaçların ötesinde sosyalleşme ve eğitim alanlarını kapsayan sistemler kurulmalı.

22. Çocuk odaklı afet planları sivil toplum katılımıyla geliştirilmelidir.

23. Toplanma alanları çocuklar açısından güvenli hale getirilmelidir.

24. Cinsiyet, dil, kimlik ayrımı yapmaksızın kapsayıcı temsiliyet esas alınmalı.

25. Yerel yönetimler LGBTİQ+ örgütleriyle birlikte çalışma ve planlama yapmalıdır.

26. Yardım ve hizmetler LGBTİQ+ kapsayıcı hale getirilmelidir.

27. Dijital ağlar kurularak STK’lar arındaki iletişim güçlendirilmeli, önceki uygulamalardan yararlanılmalıdır.

28. Veri paylaşımı düzenli ve şeffaf hale getirilmeli.

29. STK’larla çalışmak için protokoller oluşturulmalı ve özel alanlar sağlanmalı.

30. Fay hattına yakın kentlerde doğaya uyumlu, hızlı monte edilebilir yapılar stoklanmalıdır.

31. Orman Bakanlığı alanları gibi uygun kamp yerleri tespit edilip duyurulmalıdır.

32. Kırılgan gruplar için haritalama yapılmalı (kronik hasta, engelli vb.).

33. Özel ihtiyaç sahibi bireyler için sağlık kurumları belirlenmelidir.

34. Afet sonrası iç göç hareketlerine yönelik eylem planları hazırlanmalıdır.

35. Sosyal dayanıklılık, dirençli kent planlamasının temel unsuru olmalıdır.

36. Dayanışmayı önceleyen savunuculuk çalışmaları artmalı; yerel yönetim ve sivil toplum arası koordinasyon sürekli hale getirilmelidir.